Deze zomer hadden we in heel Europa te maken met extreme weersomstandigheden: aanhoudende hitte en droogte, bosbranden op Sicilië, hagel in Italië en overstromingen in het Oosten van Europa. Ook in Nederland ging het weer alle kanten op. Van een neerslagtekort tot wateroverlast, het kwam allemaal voorbij. Van alle gekte wisten we soms niet meer wat we in de tuin moesten doen. Gelukkig staat nu de herfst weer voor de deur. In tegenstelling tot wat veel mensen denken, is de herfst het ideale plantseizoen. Die tuinuren kunnen we dus mooi gaan inhalen. Plant je mee?
Bij ‘plantseizoen’ denken veel mensen logischerwijs aan het voorjaar. Planten komen op, alles groeit en het wemelt van nieuw leven. Maar wist jij dat we het voorwerk daarvoor in het najaar al moeten doen? De maanden oktober en november stonden voorheen bekend als ‘het vergeten plantseizoen‘. Vanaf dit jaar gaat de campagne van NL Vergroent verder onder de naam ‘Plant je mee?’. We vertellen je graag waarom de herfst het ideale plantseizoen is!
Waarom zaaien we in het voorjaar?
In de nazomer en de vroege herfst zijn veel planten en bloemen uitgebloeid en is het zaad klaar om van de plant de vallen. Maar waarom zaaien wij ze dan vaak pas in het voorjaar? Dat heeft alles te maken met het cultiveren van landbouw gewassen. Deze worden zo gekruist dat bepaalde eigenschappen verdwijnen, zodat het gewas zo rendabel mogelijk wordt.
Een voorbeeld: in de natuur valt een zaadje in het najaar op de grond. Het zaadje heeft een harde schil, zodat het goed de winter doorkomt en in het voorjaar op kan komen. De kou is nodig om het kiemingsproces te activeren. Echter, zaden die in de winter vallen komen lang niet allemaal op in het voorjaar. Ze worden opgegeten door dieren, gaan schimmelen of overleven de vorst niet. De plant speelt hierop in door veel zaden aan te maken. Zo komen er altijd genoeg plantjes op om het gewas voort te zetten.
In de landbouw is het belangrijk dat zo veel mogelijk zaden opkomen. Zo blijft een gewas rendabel. Daarom worden veel voedselgewassen zo gekweekt dat er zo veel mogelijk zaden opkomen. Waar het zaadje uit de natuur bijvoorbeeld een harde schil heeft om de winter te overleven, heeft het gecultiveerde zaadje dit niet. Zo kan het in het voorjaar gezaaid worden en heeft het minder kans om te beschimmelen, bevriezen of opgegeten te worden.
Ga je aan de slag met je moestuin? Dan zal je een groot deel van de gewassen waarschijnlijk in het voorjaar zaaien. Toch zijn er ook nog veel gewassen die baat hebben bij planten of zaaien in het najaar. We leggen je uit waarom.
Tuinieren in het najaar
Hoewel er veel in het voorjaar gezaaid wordt, is er in de herfst genoeg te doen. Zo zijn er ook genoeg gewassen die juist in de herfst gezaaid worden. Bepaalde graansoorten hebben vorst nodig om goed zaad te zetten en ook meerjarige planten zoals margriet en stokroos zaai je in de herfst. Zo hebben de kiemplantjes voldoende tijd om te wortelen, voordat het echt koud wordt en vormen ze in het voorjaar een sterke plant. Ook wilde bloemen zoals klaprozen en korenbloemen zaaien zichzelf in het najaar uit en komen in het voorjaar weer op. Veel tuinplanten en bloembollen kun je het beste in het najaar planten, omdat de bodem dan nog relatief warm is, maar ook vochtig. De planten in je tuin kunnen zo goed wortelschieten, voordat ze in de winter in slaapstand gaan.
In de campagne ‘Plant je mee’ worden de voordelen van tuinieren in het najaar op een rijtje gezet:
1. Water
Het najaar is vaak natter dan het voorjaar. De afgelopen jaren hebben we veel droge lentes gehad. Daardoor moeten we jonge planten vaak wekenlang watergeven. In de herfst valt meer neerslag en is de luchtvochtigheid hoger. Daardoor drogen je planten minder snel uit. Dat scheelt jou kosten voor watergebruik en slepen met een volle gieter. Daarnaast is regenwater beter voor planten dan kraanwater, omdat het minder kalk en meer mineralen bevat.
2. Wortels
In het najaar is de bodem vaak nog warm van de zomer. Hierdoor slaan planten beter aan. Vooral struiken, bomen, bloembollen en vaste planten hebben hier profijt van. Gaan ze in de herfst de grond in? Dan hebben ze meer tijd om aan de bodem te wennen en voedingsstoffen op te nemen. Zo maken ze in het voorjaar een vliegende start!
3. Winterslaap
In het voorjaar moet een plant al zijn energie in de groei stoppen. In het najaar bereidt de plant zich juist voor op een soort winterslaap. Om dat te kunnen doen slaat de plant extra voedingsstoffen op in de wortels en takken. In de warme najaarsbodem, wortelen de planten voor de winter, maar steken ze weinig energie in het maken van nieuwe scheuten. Zo leggen ze een goede basis voor het voorjaar.
4. Vaste planten
In het begin van de herfst kan alles wat je in een pot koopt de grond in. Zo heeft het tijd om voor de winter te wortelen. Vaste planten en bloembollen kan je ook in het najaar planten. Gewassen met een kluit kunnen het beste in de tweede helft van het najaar geplant worden.
5. Volle grond
Wil jij je tuin verrijken met nieuw groen? In het najaar hebben kwekers een groot aanbod bomen, heesters en vaste planten. In oktober gaan deze namelijk in slaapstand en worden ze uit de volle grond gehaald. Zo kan jij ze gedurende de hele herfst en winter thuis meteen de grond in zetten. Ze zullen niet meteen gaan groeien, maar de kluit gaat zich wel al stevig wortelen in de bodem. Bijkomend voordeel: wanneer jij in de herfst een mooie boom, heester of struik plant, zal dit in de komende zomer voor verkoeling zorgen! Hoe dat werkt leggen we je uit in het artikel Houd het koel in de zomer.
6. Biodiversiteit
Ga je in het najaar flink aan de slag in jouw tuin? Dan heb je het hele jaar door volop moois om van te genieten. Een tuin met verschillende bloemen en planten is niet alleen mooi en verkoelend, maar draagt ook nog eens bij aan de biodiversiteit. Wist je bijvoorbeeld dat tuindieren en -vogels dol zijn op een gemengde haag? In dit artikel leggen we uit hoe je in het najaar een gemengde haag plant.
7. Bodem
We schreven er al eerder over in ons artikel over het belang van een gezonde bodem. De bodem is misschien wel het belangrijkste onderdeel van een levendige tuin. Ruim een kwart van de biodiversiteit op aarde leeft in de grond. En al die kleine beestjes vormen het voedsel voor graag geziene tuinvogels en andere dieren. Door te zorgen voor een rijk bodemleven krijg je gezonde vitale planten en (fruit)bomen in de tuin. Vitale bodems slaan bovendien CO2 op en kunnen water zuiveren en vasthouden. Wist jij dat herfstbladeren goud waard zijn voor jouw tuin?
Aan de slag!
Zoals je ziet is er ontzettend veel te doen in het najaar. Wil je het hele jaar door een gezonde, groene tuin? Dan kan je nu aan de slag. Je doet jezelf en de natuur er een groot plezier mee! Wil je naast groen nog meer kleuren in je tuin? Wij maakten een overzicht van 7 herfstbloeiende planten. Daar maak je de insecten ook meteen blij mee.
