Maak van je tuin een vlinderparadijs

Een prachtige, weelderige tuin vol geurende bloemen en kleurrijke vlinders. Klinkt als paradijs toch? Wij vinden in ieder geval van wel! Vlinders zijn niet alleen mooi om naar te kijken, ze zijn daarnaast ook nodig voor het bestuiven van bloemen. Dit maakt deze diertjes een belangrijk onderdeel van ons ecosysteem. Nederland telt 53 soorten dagvlinders en meer dan 2500 soorten nachtvlinders. Klinkt veel toch? Toch is dat niet zo. Het is op dit moment namelijk helemaal niet goed gesteld met de vlinders in Nederland. Van de dagvlindersoorten zijn er al 17 verdwenen. Dat komt onder andere doordat leefgebied verdwijnt en wordt aangetast. Genoeg reden dus om van jouw tuin of balkon een vlinderparadijs te maken.

Van een vlinder een olifant maken

Om een mooie vlindertuin te krijgen moeten we meer doen dan alleen een leuk bloemenmengsel erin. Om uit te leggen waarom nemen we de olifant als voorbeeld. In onderstaande afbeelding zie je dat iedere onderzoeker zich op één onderdeel van de olifant focust. Het oor is een waaier, de slagtand is een speer, de staart is een touw, enzovoorts. Niemand ziet echter dat al deze losse onderdelen sámen functioneren als een olifant. Hieruit moeten we leren ons niet alleen te focussen op de losse elementen, maar op het complete systeem.

Dit werkt op dezelfde manier bij vlinder. We moeten onze focus niet leggen op alle losse onderdelen, maar juist op de hele cyclus van het ecosysteem. Ondanks dat dit klinkt als een grote taak, valt dit best mee. Een bloemenweide is een goede eerste stap. Maar hoe dragen we bij aan het ecosysteem van de vlinder? Dat doen we door te zorgen dat de vijf V’s vertegenwoordigd zijn in onze buitenruimte: voortplanting, voedsel, vocht, variatie en veiligheid. Je ziet vanzelf dat al deze onderdelen onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn:

Voortplanting

Om te weten wat een vlinder nodig heeft voor haar voortbestaan, gaan we uitzoeken hoe de levenscyclus van een vlinder eruitziet. Mannetjesvlinders gaan op zoek naar een vrouwtjesvlinder om mee te paren. Vervolgens kan het vrouwtje haar eitjes afzetten op een plant. Zo’n plant noemen we een waardplant. Deze plant moet aan twee belangrijke eisen voldoen voordat een vlinder zich hier zal nestelen:

1. De plek moet veilig zijn en;
2. Er moet voldoende voedsel beschikbaar zijn voor de rups.

Het verschilt per soort wat voor plant dat is. Uit de eitjes komt vervolgens een rups tevoorschijn. Net als in het kinderboek Rupsje Nooitgenoeg, eet de rups zichzelf helemaal vol. De rups barst daardoor letterlijk uit zijn huid. Bij de laatste vervelling verandert de rups in een pop. Veilig hangend aan een blad of tak verandert de rups in zijn cocon langzaam in een vlinder. Na enkele weken tot maanden is de metamorfose compleet en kruipt de vlinder naar buiten. De vlinder moet dan nog wachten tot de vleugels zijn uitgehard voordat ze weg kan vliegen.

Voedsel

Om te overleven en zich voort te kunnen planten, hebben zowel de vlinder als de rups voedsel nodig. Rupsen zijn erg kieskeurig en elke soort heeft weer een andere waardplant nodig. Rupsen eten erg veel, dus er moet genoeg voedsel beschikbaar zijn. De Vlinderstichting heeft een mooi overzicht van welke planten rupsen lekker vinden.  

Vlinders leven voornamelijk van nectar.  Dit is een zoet stofje dat uit bloemen komt. Uit nectar halen vlinders suiker, eiwitten en vitaminen. Wil jij vlinders in je tuin? Zorg dan dat in alle seizoenen genoeg voedsel gewonnen kan worden. Met veel variatie in voedsel trek je verschillende soorten vlinders aan. De Vlinderstichting maakte ook hiervoor een handig lijstje.

Vocht

Net als wij, hebben vlinders water nodig om te overleven. Desondanks zullen vlinders niet drinken uit een waterbakje. Als ze in het water terecht komt, krijgen haar tere vleugels zich daar niet meer uitgevochten. Als het erg droog is buiten kan je bijvoorbeeld een bakje met zand nat maken. Op deze manier kan de vlinder daar haar vocht uithalen. Vocht is natuurlijk ook belangrijk voor de leefomgeving van de vlinder en de rups. Een vochtige bodem zorgt ervoor dat de planten die haar voedselbron zijn, goed kunnen groeien.

Wil jij meer informatie over vlinders? Download de PDF!

Variatie

Die mooie vlindertuin heeft ook variatie nodig. Je wil planten voor rupsen hebben, planten voor vlinders en planten die in de verschillende seizoenen voor voedsel zorgen. Daarnaast wil je er ook voor zorgen dat er genoeg schuilplekken zijn voor de rupsen en vlinders. Omdat de vlinder koudbloedig is, wil die graag een warm plekje in de zon. Zorg dus dat je zowel zon- als schaduwplanten hebt. Door een strook niet te maaien en een andere strook wel, ontstaan er een soort micro-klimaatjes met een paar graden temperatuurverschil; daar houden vlinders van! Een variatie aan soorten zorgt daarnaast voor een gezonde tuin en een gezonde bodem die minder snel uitdroogt. Zoals je ziet, staat alles met elkaar in verbinding.

Veiligheid

Net als mensen – en alle andere levende wezens – hebben vlinders veiligheid nodig. Doordat vlinders koudbloedig zijn, zorgt dat ervoor dat de lichaamstemperatuur afhankelijk is van de omgevingstemperatuur. Daarom hebben vlinders graag een plekje in de zon om op te warmen. Daarnaast houdt de vlinder ook niet zo van wind. Wanneer er geen beschutting is verliest ze lichaamswarmte en een stevige windvlaag helpt ook niet mee met vliegen. Met een houtwalletje of haag heeft een vlinder al een fijne plek uit de wind.

Iedere vlindersoort gaat op zijn eigen manier de winter door. Sommigen doen dat als vlinder en anderen als eitje, rups of pop. In de herfst is het belangrijk om je tuin niet te netjes op te ruimen. Eitjes, rupsen en poppen overwinteren namelijk onder:

• Dorre bladeren;
• Afgestorven planten in het gras;
• Afgestorven planten in de grond.

Het blad mag dus lekker blijven liggen. Scheelt jezelf ook weer een hoop extra werk. Vlinders verschuilen zich in de winter in holle bomen, houtstapels, schuurtjes en klimop. Soms kom je ze zelfs tegen op zolder. Zolang het niet te warm is, houdt de vlinder zich stil totdat het voorjaar aanbreekt.

Een beetje puin voor je vlindertuin

Zoals je ziet hoeft het allemaal niet te netjes voor de vlinder. Je tuin hoeft echt geen wildernis te zijn. Zolang je ervoor zorgt dat er van elke V wat te vinden valt, ben je al super goed bezig. Dat kan natuurlijk ook in een kleine tuin of op je balkon! Met een paar mooie vlinderplanten in bakken, een vlinderkastje of een stapeltje hout help je de vlinders al op weg. Én het fleurt ook meteen je uitzicht op. Dat paradijsje is vanaf nu gewoon binnen handbereik!