Bijen zijn misschien klein, maar ze zijn onmisbaar in ons ecosysteem. Samen met andere bestuivers zorgen ze ervoor dat bloemen en planten kunnen blijven voortbestaan. Ze zijn essentieel voor de biodiversiteit én voor onze voedselvoorziening. In Nederland vind je wel 359 verschillende soorten bijen, de bekende honingbij is daar slechts één van. Ze hebben allemaal hun eigen voorkeuren als het aankomt op bloemen, planten en waar ze hun nestje maken. We nemen je mee in de wereld van de bijen!
Het belang van bestuivers
De meeste planten en bomen zijn voor hun vrucht- en zaadvorming afhankelijk van bestuivers. Hiervoor moet het stuifmeel van een mannelijke bloem op de stamper van een vrouwelijke bloem terecht komen. Bijen en hommels leven van nectar en stuifmeel. Om genoeg voedsel te verzamelen vliegen ze van bloem naar bloem en van plant naar plant. Hierbij nemen ze steeds een beetje stuifmeel mee en bevruchten zo verschillende gewassen. Tachtig procent van alle groente en fruit die je in de supermarkt ziet, worden door hommels, bijen, nachtvlinders en zweefvliegen bevrucht. Ook het overgrote gedeelte van wilde planten, bomen en sierplanten, is van bijen afhankelijk voor hun voortbestaan. Zonder bijen zou onze wereld er heel anders uitzien!
Bijensterfte
Wanneer je aan bijen denkt, denk je waarschijnlijk het eerste aan de honingbij. Het houden van honingbijen is de afgelopen jaren toegenomen in populariteit. Met de gedomesticeerde honingbij gaat het dan ook relatief goed. Helaas gaat het een stuk minder goed met de wilde bijen in Nederland. Van de 359 verschillende soorten wilde bijen is inmiddels 55% bijna of volledig uitgestorven. Juíst deze bijen, die niet door imkers worden verzorgd, hebben onze hulp ontzettend hard nodig! Een overvloed aan honingbijen, zorgt ervoor dat wilde soorten verdrongen worden. Door de wilde bijen te helpen, helpen we ons ecosysteem en onszelf.
Nederland is niet het enige land waar het slecht gaat met de bijen. Bijensterfte is een wereldwijd probleem. De belangrijkste oorzaken van bijensterfte zijn het gebruik van pesticiden en de verarming van voedselvoorziening en leefgebied, oftewel: afname van de biodiversiteit. Pesticiden zijn bestrijdingsmiddelen die erg giftig zijn voor bijen. Uit nieuw onderzoek blijkt dat met name neonicotinoïden erg schadelijk zijn voor bijen. Door de verstening van ons leefgebied, is er ook steeds minder divers voedsel te vinden voor de bijen. De combinatie van pesticiden en een gebrek aan stuifmeel zorgt ervoor dat bijen verzwakken of vergiftigd raken. Dit zorgt voor sterfte en maakt de bijen kwetsbaar voor diverse ziekten.
Een zoemende stad
In een stedelijke omgeving vind je verrassend veel bijensoorten. Vooral op plekken waar veel bloemen groeien en waar bijen kunnen nestelen. Hoe meer bebouwing en bestrating er is, hoe kleiner het aantal wilde bijen dat je tegenkomt. Door verstening is er minder voedsel en nestelgelegenheid voor de bijen. Vooral de bodem nestelende soorten hebben het moeilijk in een versteende omgeving. Toch liggen er in het stedelijke gebied genoeg kansen voor de wilde bijen. Uit een onderzoek uit 2015 bleek zelfs dat de soortenrijkdom in het stedelijk gebied groter was dan in het agrarisch gebied. Parken, tuinen en bermen kunnen met het juiste beheer een waar bijenparadijs zijn. Hoe maak je de bijen blij? Veel bloemen én niet maaien in mei!
Insectenhotels
Insectenhotels zien er leuk uit en ze kunnen ook heel nuttig zijn. Het is dan wel belangrijk dat er ook voldoende voedsel in de omgeving is. Zou jij naar een hotel gaan als je er geen eten kon krijgen? Slechts 15% van alle bijensoorten maakt bovendien gebruik van een insectenhotel. Bodem nestelende soorten help je bijvoorbeeld met een stukje kaal zand in je tuin of een bijenheuvel.
Maai mei niet
In Nederland is er ontzettend veel gazon, gelijk aan 11.000 voetbalvelden. Aan een strak gekapt grasveldje hebben de bijen niet zo veel. Actiegroep ‘Maai Mei Niet’ roept alle Nederlanders daarom op om hun gazon niet te maaien in de maand mei. In je gazon zitten namelijk meer planten dan alleen gras. Die komen tot bloei wanneer je jouw gazon (of een gedeelte daarvan) laat groeien en bloeien. Een heerlijk buffet voor bijen en vlinders!
Vind je een ongemaaid gazon rommelig ogen? Geen probleem. Je kan je creativiteit de vrije loop laten gaan. Zo kan je bijvoorbeeld slingerende paden in je bloeiende gazon maaien, of rechte banen. Een mooie cirkel voor je tuinset of strakke blokken! Zo ziet jouw tuin er mooi en verzorgd uit én hebben de bijen voldoende voedsel. Bekijk de foto’s voor inspiratie.
‘Maai Mei Niet’ geeft ook nog een aantal goede tips voor een natuurlijk gazon:
- Vermijd chemische onkruidverdelgers, kalk of meststoffen
Hoe trager jouw gras groeit, hoe minder je hoeft te maaien. Het klinkt een beetje gek, maar wanneer je gazon verschraalt, is er meer ruimte voor bloemen. En dat willen we nu juist! Maai één keer in april, ruim het maaisel op en maai vervolgens niet in de maand mei. In juni kan je één keer maaien. Als er weinig gras staat kun je wachten tot de nazomer. - Laat mossen toe in je gazon
Er is helemaal niks mis met mos! Een mostapijt is mooi groen én heerlijk zacht aan de blote voeten. Het hoeft zelden gemaaid te worden en paddenstoelen groeien er graag. Weten waarom paddenstoelen goud waard zijn voor je tuin? Lees het in ons artikel over schimmels en paddestoelen. - Laat bloemen toe in je gazon
Veel planten die wij als onkruid zien, zijn eigenlijk heel nuttig voor ons ecosysteem. En zeg nou eerlijk, een grasveld met paardenbloemen, klavertjes en madeliefjes ziet er toch vrolijk uit? De bloemen zijn ook goed bestand tegen lopen en spelen. Daarnaast maken ze jouw gazon heel interessant voor bijen en andere insecten. Lekker laten staan dus. - Laat maaisel niet liggen
Wil je vóór en ná mei maaien of maai je paden in je gazon? Ruim het maaisel dan zoveel mogelijk op. Hierdoor zal gazon verschralen. Dat klinkt gek, maar een schraal gazon betekent minder maaien en meer bloemen!
Wil jij nog meer tips over het vergroenen van jouw tuin? Bereken jouw groenscore en krijg persoonlijke tips in jouw groendossier. Weet jij je groenscore al? Vink jouw afgeronde vergroeners aan in jouw groendossier en verbeter je score.
